รู้ไหม? ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) เกิดจากสาเหตุใด?

สำหรับคู่แต่งงานที่ต้องการมีเบบี๋ แต่ทำอย่างไรเจ้าตัวน้อยก็ยังไม่มาสักที ทำไมเราจึงลูกยากจัง❓สาเหตุของการ “ท้องยาก” อีกสาเหตุหนึ่งคือ ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) เป็นโรคที่พบได้บ่อยถึงร้อยละ 10 ของสตรีไทย เกิดจากสาเหตุอะไร MommyDaddyLife มีข้อมูลมาฝากค่ะ

ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ เกิดจากอะไร ท้องได้ไหม รักษาอย่างไรได้บ้าง?

ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS : polycystic Ovarian Syndrome) เป็นความผิดปกติในการทำงานของรังไข่ ที่ทำให้กระบวนการการโตของไข่หยุดชะงัก ทำให้เกิดปัญหาประจำเดือนมาไม่ตรงตามกำหนด ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุการมีบุตรยาก เป็นโรคของฮอร์โมนที่พบบ่อยในสตรีวัยเจริญพันธุ์ พบได้ 5 – 10% ในผู้หญิงทั่วโลก หากมีประวัติครอบครัวหรือมีคนในครอบครัวเคยเป็นโรคนี้ ก็จะมีโอกาสที่จะเป็นโรคนี้ได้มากขึ้น อาการที่แสดง ได้แก่ ภาวะที่มี  ฮอร์โมนเพศชายสูง (Hyperandrogenism) ทั้งผลการตรวจเลือด หรือจากลักษณะ  หน้ามัน ขนขึ้นผิดปกติ สิวขึ้น ผมร่วง ผมบาง มีภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรัง และมีถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

โดย #PCOS คือ กลุ่มอาการที่มีความผิดปกติของหลาย ๆ ระบบ ทำให้เกิดการตกไข่ที่ไม่สม่ำเสมอหรือไม่ตกไข่ เกิดเป็นถุงน้ำเล็ก ๆ ในรังไข่ ซึ่งยังไม่ทราบสาเหตุการเกิดโรคที่แน่ชัด เป็นกลุ่มอาการที่พบบ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์

เมื่อกระบวนการการโตของไข่หยุดชะงัก ร่างกายจะสูญเสียกลไกการควบคุมการเจริญเติบโตของไข่ ทำให้เกิดปัญหาประจำเดือนมาไม่ตรงตามกำหนด ประจำเดือนขาด สิวขึ้น ผิวมัน มีบุตรยาก นอกจากนี้ยังเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งของเยื่อบุโพรงมดลูกในระยะยาว และเสี่ยงต่อการเป็นเบาหวานเมื่ออายุมากขึ้น

โรคนี้สัมพันธ์กับภาวะดื้อต่อ อินซูลิน (Insulin) โรคอ้วน โรคทางการเผาผลาญ (Metabolic) ได้แก่ ความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด เป็นต้น และยังสัมพันธ์กับ ภาวะมีบุตรยาก และการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก มะเร็งรังไข่ ในอนาคต

การตรวจวินิจฉัยภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS)

การวิจนิจฉัยส่วนมากขึ้นกับประวัติและอาการแสดงดังกล่าวข้างต้นเป็นหลัก เมื่อเข้ามาพบคุณหมออาจต้องมีการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม ได้แก่ เจาะเลือดเพื่อแยกโรคจากภาวะอื่นๆ ที่มีอาการคล้ายๆ กันหรือทำให้ไข่ไม่ตกได้ เช่น ฮอร์โมนไทรอยด์ผิดปกติ ฮอร์โมนน้ำนมผิดปกติ ร่วมกับการตรวจยืนยันดูภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ โดยการอัลตราซาวน์ ซึ่งสามารถตรวจได้ทั้งทางหน้าท้องและช่องคลอด

การตรวจร่างกาย อาจจะไม่พบความผิดปกติอะไรเลย หรือพบว่ามีสิวมากกว่าปกติ ผิวมัน บางรายอ้วน หรือแม้แต่คนที่มีรูปร่างผอมบางก็พบได้บ่อย ส่วนการตรวจฮอร์โมนที่ควบคุมการทำงานของรังไข่ จะพบภาวะความไม่สมดุลของฮอร์โมน การตรวจอัลตราซาวด์ทางช่องคลอด จะพบลักษณะของรังไข่ที่เฉพาะตัว คือจะเห็นไข่อ่อนอยู่ภายในรังไข่เป็นจำนวนมาก และจัดเรียงตัวอยู่ที่ผิวรังไข่คล้ายสร้อยไข่มุก ซึ่งเป็นลักษณะของการวินิจฉัยด้วยการตรวจอัลตราซาวด์ที่สรุปได้ว่าเป็นภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรังได้ถูกต้องที่สุด

ภาพอัลตราซาวด์ทางช่องคลอดแสดงลักษณะรังไข่ที่มีปัญหาไข่ไม่ตกเรื้อรัง ภายในจะเป็นช่องว่างสีดำซึ่งเป็นที่อยู่ของไข่อ่อนจำนวนมาก (ภาพจาก www.phyathai-sriracha.com)

เกณฑ์ในการวินิจฉัย Rotterdam PCOS Diagnostic Criteria (2/3 ข้อ)

● ประจำเดือนผิดปกติ : ขาดประจำเดือน หรือมีประจำเดือนขาด (Amenorrhea, Oligomenorrhea)
● มีลักษณะทางคลินิก หรือผลตรวจเลือดเข้าได้กับภาวะฮอร์โมนเพศชายสูง (Hyperandrogenism)
● ลักษณะทางการอัลตร้าซาวด์ (Ultrasound) พบมีถุงน้ำรังไข่ขนาดเล็กกว่า 1 cm. หลายใบ