วันมาฆบูชา เป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงกระทำวิสุทธิอุโบสถ ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ อันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา แก่ภิกษุสงฆ์ เมื่อครั้งประทับจำพรรษาที่ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ในวันนั้นได้มีเหตุการณ์อัศจรรย์เกิดขึ้น ท่านเรียกว่า จาตุรงคสันนิบาต แปลว่า การประชุมพร้อมกันด้วย องค์ 4  ซึ่งคำว่า จาตุรงคสันนิบาต มีความหมายตามการแยกศัพท์ คือ

• จาตุร แปลว่า 4
• องค์ แปลว่า ส่วน
• สันนิบาต แปลว่า ประชุม

ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า “การประชุมด้วยองค์ 4” กล่าวคือ มีเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ

1. ตรงกับวันเพ็ญ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 ซึ่งพระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์
2. มีภิกษุสงฆ์ จำนวน 1,250 รูป มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ เพื่อสักการะพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
3. ภิกษุสงฆ์ที่มาประชุมทั้งหมดล้วนแต่เป็นพระอรหันตขีณาสพ ที่ได้อภิญญา 6 ทั้งสิ้น (1. อิทธิวิธิ แสดงฤทธิ์ได้ 2. ทิพพโสต หูทิพย์ 3. เจโตปริยญาณ อ่านใจคนอื่นได้ 4. ปุพเพนิวาสานุสสติ ระลึกชาติได้ 5. ทิพพจักษุ ตาทิพย์ 6. อาสาวักขยญาณ สิ้นอาสวะกิเลส) 
4. ภิกษุสงฆ์ทั้งหมดได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้า หรือ “เอหิภิกขุอุปสัมปทา”

หลักธรรมปฏิบัติในวันมาฆบูชา

หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติคือ “โอวาทปาฏิโมกข์“ การทำความดี ละเว้นความชั่ว การถือศีล นั่งสมาธิ ซึ่งเป็นหลักคำสอนสำคัญอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา เพื่อนำไปสู่ความหลุดพ้น หลักธรรมประกอบด้วย หลักการ 3 อุดมการณ์ 4 และวิธีการ 6 ดังนี้

3 หลักคำสอนที่ควรปฏิบัติ 

1. การไม่ทำบาปทั้งปวง คือ การลด ละ เลิก ทำบาปทั้งปวง อันได้แก่ อกุศลกรรมบถ 10 ซึ่งเป็นทางแห่งความชั่ว 10 ประการที่เป็นความชั่วทางกาย (การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติผิดในกาม) ทางวาจา (การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ) และทางใจ (การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม)

2. การทำกุศลให้ถึงพร้อม คือ การทำความดีทุกอย่างตาม กุศลกรรมบถ 10 ทั้งความดีทางกาย (ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น ไม่เอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ไม่ประพฤติผิดในกาม) ความดีทางวาจา (ไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดหยาบคาย ไม่พูดเพ้อเจ้อ) และความดีทางใจ (ไม่โลภอยากได้ของผู้อื่น มีความเมตตาปรารถนาดี มีความเข้าใจถูกต้องตามทำนองคลองธรรม)

3. การทำจิตใจให้ผ่องใส คือ ทำจิตใจให้บริสุทธิ์ หลุดจากนิวรณ์ที่คอยขัดขวางจิตใจไม่ให้เข้าถึงความสงบ ได้แก่ ความพอใจในกาม, ความพยาบาท, ความหดหู่ท้อแท้, ความฟุ้งซ่าน และความลังเลสงสัย 

.

โอวาทปาฏิโมกข์ อันเป็นหลักการทางพระพุทธศาสนาที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงในวันนั้นมีใจความโดยย่อว่า

สพฺพปาปสฺส อกรณํ การไม่ทำบาปทั้งปวง (ละชั่ว) ทรงสอนให้รู้จักรักเพื่อนร่วมโลก

กุสลฺลสฺสูปสมฺปทา การยังกุศลให้ถึงพร้อม (ทำดี) ทรงสอนให้รู้จักรักเพื่อนร่วมโลกและรักตนเอง

สจิตฺตปริโยทปนํ การชำระจิตให้ขาวรอบ (ทำใจให้บริสุทธิ์) ทรงสอนให้รู้จักรักตนเอง

บทสวดโอวาทปาฏิโมกข์

(หันทะ มะยัง โอวาทะปาฏิโมกขะคาถาโย ภะณามะ เส)

สัพพะปาปัสสะ อะกะระณัง
การไม่ทำบาปทั้งปวง

กุสะลัสสูปะสัมปะทา
การทำกุศลให้ถึงพร้อม

สะจิตตะปะริโยทะปะนัง
การชำระจิตของตนให้ขาวรอบ

เอตัง พุทธานะ สาสะนัง
ธรรม 3 อย่างนี้เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย

ขันตี ปะระมัง ตะโป ตีติกขา
คือความอดกลั้นเป็นธรรมเครื่องเผากิเลสอย่างยิ่ง

นิพพานัง ปะระมัง วะทันติ พุทธา
ผู้รู้ทั้งหลายกล่าวพระนิพพานว่าเป็นธรรมอันยิ่ง

นะ หิ ปัพพะชิโต ปะรูปะฆาตี
ผู้กำจัดสัตว์อื่นอยู่ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิตเลย

สะมะโณ โหติ ปะรัง วิเหฐะยันโต
ผู้ทำสัตว์อื่นให้ลำบากอยู่ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะเลย

อะนูปะวาโท อะนูปะฆาโต
การไม่พูดร้าย, การไม่ทำร้าย

ปาติโมกเข จะ สังวะโร
การสำรวมในปาฏิโมกข์

มัตตัญญุตา จะ ภัตตัสมิง
ความเป็นผู้รู้ประมาณในการบริโภค

ปันตัญจะ สะยะนาสะนัง
การนอนการนั่งในที่อันสงัด

อะธิจิตเต จะ อาโยโค
ความหมั่นประกอบในการทำจิตให้ยิ่ง

เอตัง พุทธานะสาสะนัง
ธรรม 6 อย่างนี้เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย

คำแปล 

การไม่ทำบาปทั้งปวง การทำกุศลให้ถึงพร้อม การชำระจิตของตนให้ขาวรอบ ธรรม 3 อย่างนี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้า
ขันติ คือ ความอดกลั้น เป็นธรรมเครื่องเผากิเลสอย่างยิ่ง ผู้รู้ทั้งหลายกว่าพระนิพพานว่าเป็นธรรมอันยิ่ง ผู้กำจัดสัตว์อื่นอยู่ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต ผู้ทำให้สัตว์อื่นลำบากอยู่ ไม่ถือว่าเป็นสมณะ การไม่พูดร้าย การไม่ทำร้าย การสำรวมในปาฏิโมกข์ ความเป็นผู้รู้ ประมาณในการบริโภค การนอน การนั่ง ในที่อันสงัด ความหมั่นประกอบในการทำจิตให้ยิ่ง ธรรม 6 อย่างนี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้า

.

จากหลักธรรมที่ทรงแสดงไว้นี้เป็นเครื่องชี้ชัดว่า พระองค์ทรงเน้นย้ำเรื่องความรัก โดยเฉพาะความรักที่ประกอบด้วยเมตตาธรรม ไม่ว่าจะเป็นการรักสัตว์ รักเพื่อนมนุษย์ รวมทั้ง การรักตนเอง ก็ทรงสอนให้รู้จักรักด้วยเมตตาธรรม โดยเว้นจากทุจริต ไม่ว่าจะเป็นการทำร้าย ข่มเหง รังแก เบียดเบียน รวมทั้ง การกล่าวร้ายด้วย ให้เว้นเสียให้ได้ หรือ กำจัดออกไปจากใจให้ได้ เพราะฉะนั้น จึงกล่าวได้ว่า วันมาฆบูชา เป็นวันแห่งความรักในทางพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง

กิจกรรมต่าง ๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา

การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธีเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ 3 รอบ แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี

พิธีกรรมวันมาฆบูชา 

ในช่วงเช้าจะเป็นการใส่บาตร ทำบุญ ถวายสังฆทาน ทำทาน ปล่อยนกปล่อยปลา ในช่วงเย็นเวียนเทียน สวดมนต์ที่บ้าน นั่งสมาธิ และหากไปเวียนเทียนในช่วงเย็นที่วัด คาถาที่ต้องท่องขณะเดินเวียนเทียนทั้ง 3 รอบ มีดังนี้ 

วันมาฆบูชา เวียนเทียน ใช้อะไรบ้าง 

• เตรียมดอกไม้ ดอกบัว 1 คู่
• ธูป 3 ดอก
• เทียน 1 เล่ม 

วิธีการเวียนเทียน 

เริ่มตั้งต้นที่จุดด้านหน้าพระพุทธรูปที่เป็นพระประธานในโบสถ์ แล้วจึงออกมาเริ่มต้นเดินรอบโบสถ์ โดยเดินวนรอบโบสถ์ไปทางด้านขวามือ 3 รอบ ขณะเดิน สวดมนต์ไปด้วยตามนี้

วันมาฆบูชา เวียนเทียน กี่โมง 

เริ่มเดินได้ตั้งแต่ เวลาแดดร่ม ลมตก หรือหากต้องการมีพระเดินนำสวด จะต้องเช็กเวลากับทางวัดที่เราจะไปเวียนเทียนอีกครั้งว่าพระลงเวลากี่โมง อาจจะเป็นเวลา 19.00 น. หรือบางวัดจะเป็น 20.00 น. แล้วแต่พื้นที่นั้น 

แต่ถ้าหากเราไม่สะดวกเดินเวียนเทียนพร้อมพระสงฆ์ เราสามารถเดินเวียนรอบอุโบสถเองได้ พร้อมท่องบทสวด ดังต่อไปนี้ได้เลย 

1. บทอิติปิโส 2. บทสวากขาโต 3. บทสุปะฏิปันโน

เวียนเทียนรอบที่ 1

ให้ระลึกถึงพระพุทธคุณ โดยสวดบทอิติปิโส ท่องว่า

อิติปิโส ภะคะวา อะระหัง สัมมาสัมพุทโธ, วิชชาจะระณะสัมปันโน, สุขโต โลกะวิทู, อนุตตะโร ปุริสสะทัมมะสาระถิ, สัตถา เทวะมะนุสสานัง, พุทโธ ภะคะวาติ

เวียนเทียนรอบที่ 2

ให้ระลึกถึงพระธรรมคุณ โดยสวดบทสวากขาโต ท่องว่า 

สวากขาโต ภะคะวะตา ธัมโม, สันทิฏฐิโก, อะกาลิโก, เอหิปัสสิโก, โอปะนะยิโก, ปัจจัตตัง เวทิตัพโพ วิญญูฮีติ

เวียนเทียนรอบที่ 3

ให้ระลึกถึงพระสังฆคุณ โดยสวดบทสุปะฏิปันโน ท่องว่า 

สุปะฏิปันโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ,
อุชุปะฏิปันโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ,
ญายะปะฏิปันโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ,
สามีจิปะฏิปันโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ,
ยะทิทัง จัตตาริ ปุริสะยุคานิ อัฏฐปุริสปุคคะลา, เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ,
อาหุเนยโย, ปาหุเนยโย, ทักขิเนยโย, อัญชะลีกะระณีโย, อนุตตะรัง ปุญญักเขตตัง โลกัสสาติ

.

เมื่อเวียนเทียนครบ 3 รอบ ให้หยุดที่พระพุทธรูปปางประธาน ณ จุดเริ่มต้นอีกครั้ง และอธิษฐานขอพร วางดอกบัวไว้ตรงที่จัดวาง เป็นอันเสร็จสิ้นการเวียนเทียน นอกจากนี้ เรายังสามารถเดินทำบุญตามศรัทธาได้ในส่วนที่ทางวัดจัดเตรียมให้

.

ขอขอบคุณข้อมูล : sanook.com , thairath.co.th , pptvhd36.com

———–

สามารถติดตามข้อมูล #MommyDaddyLife เพิ่มเติมได้ที่

Facebook : mommydaddylifeofficial

TikTok : mommydaddylifeofficial

Youtube : mommydaddylife-MDL

Website : www.mommydaddylife.com